Psychoterapia wspierająca – bezpieczna przestrzeń w trudnych momentach życia
23 maja 2025Czym jest przymierze terapeutyczne?
Przymierze terapeutyczne (z ang. therapeutic alliance) to wspólne porozumienie pacjenta i terapeuty dotyczące:
- celów terapii – na co pacjent chce wpłynąć, co zmienić lub zrozumieć,
- zadań i metod pracy – jakie działania są potrzebne do osiągnięcia celu,
- relacji emocjonalnej – wzajemnego zaufania, bezpieczeństwa, empatii i szacunku.
W psychoterapii psychodynamicznej przymierze ma szczególne znaczenie – stanowi ramę, która pozwala pacjentowi eksplorować trudne treści wewnętrzne bez lęku przed oceną, odrzuceniem czy brakiem zrozumienia.
Przymierze a relacja – ważne rozróżnienie
Nie każda dobra relacja jest przymierzem terapeutycznym. Przyjaźń, sympatia, ciepło emocjonalne – to za mało. Przymierze wymaga:
- wspólnej pracy nad celem (nie tylko rozmowy),
- świadomego trzymania granic przez terapeutę,
- zdolności do pracy z oporem, nie tylko „komfortu”.
Dopiero w takim układzie możliwa jest transformacja – nie przez „poradę” czy „wsparcie”, lecz przez wgląd i przeżycie w relacji terapeutycznej.
Znaczenie przymierza w psychoterapii psychodynamicznej
W nurcie psychodynamicznym przymierze nie jest wyłącznie tłem – to czynnik aktywny zmiany. W ramach relacji pacjent przeżywa różne emocje, często powtarzając nieświadome wzorce z wcześniejszych relacji (zjawisko przeniesienia).
Zadaniem terapeuty jest:
- rozpoznawanie tych wzorców,
- interpretacja ich znaczenia,
- utrzymanie przymierza mimo trudnych uczuć, takich jak złość, wstyd czy zależność.
To właśnie praca z napięciem w przymierzu często stanowi najcenniejszy moment terapii – umożliwiający głęboką zmianę.
Co wzmacnia przymierze terapeutyczne?
- Bezpieczne ramy – stały termin, miejsce, zasady pracy.
- Autentyczność terapeuty – obecność i otwartość bez wchodzenia w prywatność.
- Empatia i zrozumienie – nie tylko współczucie, ale zdolność do „dostrojenia się”.
- Transparentność – jasność co do celów, przebiegu, długości terapii.
- Uważność na przeniesienie i przeciwprzeniesienie – umiejętność rozróżnienia własnych i cudzych emocji w relacji.
Co osłabia lub zagraża przymierzu?
- Brak jasno określonych celów lub ich narzucenie z góry,
- Zbyt szybkie interpretacje bez zbudowanego zaufania,
- Nieadekwatna postawa terapeuty – zbyt sztywna, zbyt „przyjacielska”, chaotyczna,
- Niereagowanie na emocjonalne sygnały pacjenta (np. znudzenie, frustracja, wrogość),
- Nieprzepracowane przeciwprzeniesienie terapeuty – np. utożsamienie się z pacjentem lub jego odrzucenie.
Czy przymierze terapeutyczne jest trwałe?
Nie – jest dynamiczne. Może się pogłębiać, osłabiać, a nawet ulegać czasowemu zerwaniu. W terapii psychodynamicznej zakłada się, że kryzys przymierza to nie porażka, lecz szansa na pracę – pod warunkiem, że terapeuta potrafi go zauważyć, nazwać i wspólnie z pacjentem przetworzyć.
Przymierze w praktyce – jak wygląda?
W praktyce, przymierze przejawia się w prostych, ale znaczących momentach:
- pacjent czuje się rozumiany bez konieczności tłumaczenia wszystkiego,
- może mówić o trudnych uczuciach wobec terapeuty (np. złości, żalu),
- ma poczucie, że „jest ktoś po drugiej stronie” – obecny, uważny, zaangażowany.
Przymierze a skuteczność terapii – co mówią badania?
Meta-analizy i badania (m.in. Horvath, Luborsky, Safran) wskazują jednoznacznie: jakość przymierza terapeutycznego to jeden z najlepszych predyktorów skuteczności terapii, niezależnie od stosowanego nurtu. Jest to ważniejsze niż techniki, liczba sesji czy długość terapii.
Przymierze terapeutyczne to nie dodatni efekt terapii – to jej rdzeń. W nurcie psychodynamicznym stanowi przestrzeń, w której może dokonać się zmiana. Bez niego – żadna interpretacja, teoria czy technika nie przyniesie trwałych efektów.
Przeczytaj również – Etyka w psychoterapii